Σήμερα, Δευτέρα 3 Μαρτίου είναι η Καθαρά Δευτέρα 2025. Πρόκειται για μία επίσημη ημέρα που ακολουθεί την Κυριακή της Αποκριάς σηματοδοτώντας την έναρξη της Σαρακοστής και την αντίστροφη μέτρηση για το Πάσχα.
Ουσιαστικά, σήμερα ξεκινάει η νηστεία της Σαρακοστής, η οποία διαρκεί 40 ημέρες. Ακόμη, η Καθαρά Δευτέρα θεωρείται η ημέρα «λήξης» του Καρναβαλιού, ενώ σχετίζεται και με το Τριώδιο.
Τι εστί Τριώδιο;
Αν και πολλές φορές το Τριώδιο ταυτίζεται με την καρναβαλική περίοδο, αυτή η ταύτιση είναι λανθασμένη. Το Τριώδιο, που φέτος «άνοιξε» στις 9 Φεβρουαρίου είναι ουσιαστικά η χρονική περίοδος, η οποία προηγείται της Σαρακοστιανής νηστείας και ως εκ τούτου του Πάσχα, και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο και όχι την Κυριακή του Πάσχα.
Το Τριώδιο δηλαδή είναι μία περίοδος 10 εβδομάδων, η οποία περιλαμβάνει τις τρεις εβδομάδες την Αποκριάς, τις έξι εβδομάδες νηστείας, γνωστή και ως Σαρακοστή, και τέλος τη Μεγάλη Εβδομάδα. Το Τριώδιο 2025 «άνοιξε» την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου που φέτος «έπεσε» στις 9 Φεβρουαρίου. Ακολούθησε, η περιβόητη Τσικνοπέμπτη 2025, που κάθε χρόνο «πέφτει» την πέμπτη μέρα της δεύτερης εβδομάδας του τριωδίου γνωστής και ως Κρεατινής, η οποία φέτος γιορτάστηκε την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου.
Μετά την Τσικνοπέμπτη σειρά είχε η Κυριακή της Αποκριάς που «έπεσε» στις 2 Μαρτίου και έπειτα σειρά είχε η καθιερωμένη Καθαρά Δευτέρα 2025 που φέτος γιορτάζεται στις 3 Μαρτίου 2025.
Πώς προέκυψε το όνομα της ημέρας;
Το όνομα Καθαρά Δευτέρα προέκυψε από το γεγονός πως αυτή την ημέρα οι Χριστιανοί υπόκεινται ψυχική και σωματική «κάθαρση», καθώς η Καθαρά Δευτέρα 2025 είναι ημέρα νηστείας και αργίας. Η διάρκεια της νηστείας ισοδυναμεί χρονικά με 40 ημέρες, λόγω της αντίστοιχης παραμονής και αντίστοιχης νηστείας του Χριστού κατά την παραμονή του στην έρημο.
Συγκεκριμένα, η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, πριν δηλαδή από το Χριστιανικό Πάσχα. Βέβαια, υπάρχει και μία άλλη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία η Δευτέρα κατά την οποία ξεκινάει η νηστεία της Σαρακοστής ονομάστηκε Καθαρά Δευτέρα, επειδή οι νοικοκυρές παλαιότερα καθάριζαν τα σκεύη τους όλη μέρα από το φαγοπότι της Αποκριάς.
Τι είναι τα Κούλουμα;
Πολλές φορές την ημέρα της Καθαρά Δευτέρας μπορεί να ακούσετε την ευχή «καλά κούλουμα». Δεν αποκλείεται να έχετε ευχηθεί και εσείς πολλές φορές «καλά κούλουμα», αλλά στοιχηματίζουμε ότι μάλλον δεν γνωρίζετε τι είναι τα κούλουμα! Καιρός να μάθετε λοιπόν… Ουσιαστικά, με τη λέξη κούλουμα είναι γνωστός ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στις εξοχές και την ύπαιθρο.
Μία εκδοχή θέλει την ετυμολογία της λέξης «κούλουμα» να έχει Λατινική προέλευση και να προέρχεται από τη λέξη κολούμνα που σημαίνει κολώνα, αφού το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ή Cumulus ή κούμουλους που σημαίνει σωρός, κορυφή, αφθονία.
Ωστόσο, αν και η λέξη Κούλουμα είναι αρκετά διαδεδομένη σε ολόκληρη τη χώρα, η προέλευσή της δεν είναι ξεκάθαρη με την παραπάνω εξήγηση να αποτελεί απλώς μία εκδοχή.
